Top.Mail.Ru
ARAŞDIRMAbanner

Rusiya və dünya güclərinə böyük dərs – Qarabağda vətən müharibəsi (TƏHLİL)

Ölkəmizin apardığı vətən müharibəsi, ən böyük geosiyasi və hərbi məsələlər haqqında çox şey deyə bilər.

Dağlıq Qarabağ uğrunda Azərbaycanla Ermənistan arasında davam edən münaqişəyə baxdıqa görərik ki, əksər amerikalılar, fansızlar, rusiyalılar və digərləri, Qafqazdakı mübahisəli ərazi barədə heç eşitməyiblər. Fəqət oradakı münaqişə getdikcə pisləşən qlobal mühitdəki mühüm xətləri ortaya qoyur və müasir müharibələrin təkamülündə kritik tendensiyaları vurğulayır.

Saytların yığılması Saytların yığılması

Bəzi cəhətdən Azərbaycanın daxilindəki etnik erməni anklavı olan Dağlıq Qarabağda yeni bir şey baş vermir. Bölgədəki münaqişə Sovet İttifaqının dağılması ilə geridə qalan bir çox “dondurulmuş münaqişələrdən” biridir. Erməni qüvvələri Sovetlərin dağılmasından sonra 1994-cü ildə sona çatan amansız müharibədə Dağlıq Qarabağı işğal etdilər. Münaqişə on minlərlə insanın ölümünə səbəb oldu; Buraya müharibədə iştirak etməyənlərin öldürülməsi və bəlkə də yüz minlərlə azərbaycanlının ölkədən çıxarılması və ya qaçması daxil idi.

Təəccüblü deyil ki, müharibəni bitirən barışıq həmişə gözləniləndir. Beləliklə, 30 ildən sonra yəni 2020-ci ilin sonrasentyabr ayının sonlarında, silahlı qüvvələrimizin Dağlıq Qarabağa nəzarəti bərpa etməyə çalışdığı vaxtdan başlayan bu günədək qarşıdurma ( Ermənistanın təxribatlarına qarşı) uzun müddətdir davam edən mübarizənin son parıltısıdır.

Müharibənin Qərb dünyasında gündəmə gətirdiyi gərginlik daha vacibdir. Həqiqət budur ki,  bu müharibənin Türkiyənin özünün geosiyasi bölgəsini təsir etməyə davam edən daha böyük bir güc oyununun bir hissəsi olduğunu göstərdi. Bu səy son illərdəki Suriya və Liviyaya müdaxilələri də əhatə etdi.

Ərdoğan hökuməti, ABŞ-da nüfuzlu bir diaspora olan və Dağlıq Qarabağı Ermənistandan geri qaytarması üçün Azərbaycana kömək etməyə “hazır olduğunu” elan etdi və müharibəni bitirmək üçün ABŞ-dan kömək istəyi iddiaları da ortaya atıldı.

Bundan başqa Fransa və Türkiyə, Liviyadakı vətəndaş müharibəsində və bu vəziyyətdə bir Fransız gəmisinin qarşı tərəfdəki dəstəyini iyun ayında bir Türk dəniz gəmisinin atəş nəzarət radarıyla iddia edilən hədəflərə yönəltdi. Fransa-Türkiyə mübahisəsi, mövcud Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına (NATO) uyğun gəlmədiyi təqdirdə konstruktiv bir ABŞ liderliyini davam etdirməyə çalışarkən, kəskin bölünməyə çevrildi.

Əgər bu gün, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi dünya güclərinin geosiyasi hiylə və ziddiyyətli maraqların qarışıqlığıdırsa, Azərbaycanın apardığı haqq mücadiləsinin önünü kəsə bilməz.  Xüsusi ilə də Rusiyanın yerevana olanmaraqlarına ramən, Azərbaycan Ermənistanı hərbi məğlubiyyətə düçar edərsə, daha böyük pay  qazana bilər. Yəni bu siyasi təlatümdə belə rusiyanın itirəcəyi heçnə yoxdur.

Bu qarşıdurmaya ciddi yanaşmamızın ikinci bir səbəbi, kiçik döyüşlərin tarixən böyük döyüşlər üçün məşq rolunu oynamasıdır, çünki ortaya çıxmaqda olan anlayışlar və qabiliyyətlər üçün bir sınaq zəminidir. Xatrlayırsızsa, İspaniya Vətəndaş müharibəsi faşist qüvvələrin mülki insanları terror bombardmanına cəhd etməsinə icazə verdi. Eynilə, Qafqazdakı müharibə növbəti böyük güc qarşıdurmasının necə baş verəcəyinə dair ipucları verən son müharibələrdən biridir.

Bununla yanaşı 2014-cü ildə Rusiya – Ukraynaya müdaxilə etməsi elə də qədim tarixə söykənmir. Bu münaqişə ondan ibarət idi  ki, Amerikanın yenidən dirçələn rəqibi kiber hücumları kinetik hücumlarla birləşdirir, düşmən qüvvələrini aşkarlamaq və istiqamətdən salmaq üçün dünya səviyyəli elektron müharibə qabiliyyətlərindən istifadə edir və Ukrayna müdafiəsinə zərər vermək üçün pilotsuz təyyarələr, dəqiq idarəedici ağır silahlar və digər inkişaf etmiş hücum qabiliyyətlərindən istifadə etdyini göstərirdi.

Eynilə, Suriyadakı vətəndaş müharibəsi Bəşər Əsəd rejiminin həyata keçirdiyi ibtidai vəhşiliklər üzündən deyil, Moskvanın Suriyanın müxalifətini və Amerikanın hərəkət azadlığını məhdudlaşdırmaq üçün inkişaf etmiş hava müdafiə sistemini hədəf almaq üçün dəqiq zərbə qabiliyyətlərindən səmərəli istifadə etməsi ilə diqqət çəkdi. Hər iki qarşıdurma ABŞ-ın Rusiya ilə qarşıdurmada qarşılaşacağı vəziyyəti qabaqcadan göstərdi, bu da nisbətən inkişaf etmiş Amerika qabiliyyətlərinin yaşamaq üçün mübarizə aparacağı inanılmaz dərəcədə ölümcül bir döyüş meydanı idi.

Bu gün Ermənistanın xüsusi inkişaf etmiş bir ordusu yoxdur. Ancaq Azərbaycanın hərbi arsenalı tam fərqli və dağdıcı hesab edilir. Azərbaycann  müasir tankları, topları və zirehli maşınları dəqiqliyi ilə məhv edən pilotsuz uçan aparatları nəinki erməistana, ölkəmizə qarşı ola biləcək hər bir dövlətə mesaj və göstəricidir.

Dağlıq Qarabağda davam edən münaqişə dünyanın gözündə nə qədər Sovet keçmişinin qalığı kimi qiymətləndirilsə belə, orada gedən şiddətli qarşıdurma əslində Azərbaycanın haqq mücadiləsi, gələcəyə qəti bir ön baxışdır.

“Kainat” analitik informasiya mərkəzi

Bənzər yazılar

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir